Cognitieve Dissonantie
Ik heb het boek
‘When Prophecy Fails’ van Leo Festinger gelezen. Het boek wekte mijn interesse
in het verschijnsel ‘cognitieve dissonantie’. Op YouTube vond ik een mooie
samenvatting. Die heb ik wat bewerkt. Ik vind wel dat het zeer actueel is.
Begin jaren 50
van de 20e eeuw, infiltreerden psycholoog Leo Festinger en een groep
collega-wetenschappers een Ufo-sekte die geleid werd door Dorothy Martin.[1] Martin en haar volgelingen
vormden een sekte, “De Seekers”. Zij geloofden dat de wereld zou eindigen door
catastrofale overstromingen op 21 december1954. Dit onheilsnieuws was op
spirituele wijze bekend gemaakt door buitenaardse entiteiten. Gewapend met pen
en papier noteerde zij wat zij doorkreeg. Zij slaagde erin een aantal mensen
ervan te overtuigen dat dit echt het geval was en zo vormde zich de groep
waarin de onderzoekers infiltreerden.
Festinger en zijn team wilden
weten wat er zou gebeuren op 22 december van dat jaar. De leden van de Seekers
werden geïndoctrineerd in deze ‘waarheid’, zodat hun leven volledig draaide om
de overtuiging dat de wereld zou eindigen op 21 december 1954. Ze hadden al hun
geld weggeven en alle sociale contacten verbroken. Ze verkeerden alleen nog in
het gezelschap van gelijkgestemden. Zij waren hun sociale netwerk. De
sekteleden leefden geïsoleerd. Toen “het einde” naderde, sloot de groep
zichzelf op. Zij wachtten op hun redding van een beloofde UFO om middernacht.
Het is 21 december en de
ochtend breekt aan. Er is niets gebeurd. Dorothy Martin ontvangt een boodschap
van de aliens. De sekte heeft de aarde gered.
Wat er gebeurt
in eindtijdsekten die geconfronteerd worden met het feit dat hun ‘profetie’
niet uitkwam, is niet dat zij die als vals beschouwen, maar dat die nieuw leven
wordt ingeblazen. In het geval van de Seekers, die tegenover het onweerlegbare
bewijs van hun ongelijk ston-den, leidden dat niet tot de erkenning dat ze er
naast zaten; zij begonnen hun ‘waarheid’ uit te dragen. Ikzelf denk dat de
redenatie er zo had uit kunnen zien: “Weet je wel dat de wereld op het punt
stond vernietigd te worden? En weet je ook dat wij, De Seekers, dat hebben
voorkomen? Sluit je bij ons aan!” De sekte bestaat nu nog steeds.
Wat hier aan de
hand is noemde Festinger ‘Cognitieve Dissonantie’. Het is een psycholo-gisch
conflict. Het gaat om tegenstrijdigheden die simultaan worden aangehangen. De
See-kers geloofden dat de wereld gedoemd was te vergaan op 21 december 1954.
Maar het tegenstrijdige feit was, dat de wereld er 22 december nog was. Dat is
cognitieve dissonantie en dat is ongemakkelijk. De leden van de groep moesten
die dissonantie[2],
dat innerlijke conflict, oplossen. Ze konden hun geloof in het einde van de
wereld niet loslaten, omdat ze er teveel in hadden geïnvesteerd. Ze konden niet
om de afloop heen; de wereld was er nog. De manier waarop ze hun ‘cognitieve
dissonantie’ oplosten, was door een een derde overtuiging aan te nemen. Zij,
de trouwe aanhangers van de Seekers, hadden de wereld van vernietiging gered,
omdat de aliens hun standvastigheid hadden beloond. Dit is de reden waarom de
Seekers en soortgelijke culten niet verdwijnen, wanneer ze worden
geconfronteerd met tegenstrijdig bewijs, maar, in plaats daarvan, juist
versterkt worden.
Maar cognitieve
dissonantie is niet beperkt tot sekten. Het is een kenmerk van ons dagelijks
leven. Hoe vaak wordt irrationeel gedrag niet gerationaliseerd?
Bron: End of Days Cults, the Day
After | Cognitive Dissonance (Video Essay)
Reacties
Een reactie posten