'Verse' boterhammen
Je waant je af en toe in een bananenrepubliek wanneer je berichten hoort over frauderende schoolbestuurders en gesjoemel met diploma’s. Menigeen vraagt zich dan ook vertwijfeld af waar dit gedrag vandaan komt. Ook de in opspraak geraakte hoogleraar Diederik Stapel past in dit beeld, als ook leraren die net even een half puntje meer geven, zodat het percentage geslaagden wat florissanter wordt, of zwakke leerlingen de CITO toets niet laten maken om het schoolgemiddelde wat op te krikken. Regeldruk, verantwoordingsdrift en opgelegde targets zorgen in organisaties voor een sfeer van wantrouwen. ‘De lat moet hoog gelegd worden’, heet het in het ingeburgerde neoliberale jargon, maar té hoge latten veroorzaken frustratie, of nodigen uit tot creatief ‘hoog’springen. Het is van alle tijden, daar waar macht op al te rigoureuze wijze wordt uitgeoefend, daar zullen individuen ontwijkingsgedrag gaan vertonen en overlevingsstrategieën ontwikkelen. De geschiedenis geeft daar, weliswaar op macro