Tweede taal, zin of onzin
Dit vond ik
op de website van een basisschool. Het wordt dus logisch gevonden om kinderen
al op jonge leeftijd een vreemde taal aan te bieden. Ik twijfel aan die logica.
Op het eerste gezicht lijkt er weinig in te brengen tegen de gebruikte
argumentatie; het is verbazingwekkend hoe jonge kinderen vanaf de brabbelfase
tot ‘praten’ komen.
Maar er schuilt een behoorlijke adder onder het gras: het verwerven van de moedertaal is van een geheel andere orde dan het aanleren van een tweede taal! De ontvankelijkheid voor taal van het jonge kind staat buiten kijf, maar die ontvankelijkheid geldt de taal die het kind in zijn omgeving hoort; de moedertaal. De taalverwerving van het jonge kind verloopt niet via een onderwijs/leerproces, maar via een organisch ontwikkelingsproces. Het is dus een misverstand te menen, dat een tweede taal succesvol door jonge kinderen kan worden (aan)geleerd binnen een context waarin die tweede taal niet de omgangstaal is. Dit houdt in, dat wanneer de context er één is, waar die tweede taal omgangstaal is, de ontvankelijkheid voor taal van het jonge kind wel een rol speelt. De verbazing van volwassenen omtrent de geringe inspanning waarmee een kind een tweede taal verwerft, betreft waarschijnlijk die kinderen die in een nieuwe omgeving die taal oppikken, niet door onderwijs in die taal, maar door de noodzaak om te kunnen communiceren. Uit mijn eigen praktijk ken ik het geval van een leerling die bij mij, vanuit Thailand, in de groep kwam. Hij sprak geen woord Nederlands. Na twee jaar was hij onze taal machtig, niet in eerste instantie door het geboden taalonderwijs, maar door de dwang van zijn omstandigheden. Om te kunnen communiceren met zijn omgeving moest hij Nederlands kennen.Een ervaring die precies het omgekeerde betreft, had ik tijdens een ziekenhuisopname. Ik lag op zaal met een Turkse vrouw, die haar dochter belde om de verpleging te melden dat ze maagklachten had. De vrouw was ruim dertig jaar in Nederland en sprak de taal nauwelijks, omdat ze al die jaren in een omgeving verkeerde, waar Turks de voertaal was.
Mijn dochter woont sinds 2004 met haar gezin in Noorwegen. Toen zij vertrok waren haar kinderen respectievelijk 3 en 5 jaar. Beiden spreken nu accentloos Noors en zijn volkomen tweetalig, terwijl mijn dochter en schoonzoon goed Noors spreken, maar nog steeds innerlijk van Nederlands naar Noors aan het vertalen zijn. De kleinkinderen leerden het Noors in hun omgeving en profiteerden volop van de gevoelige periode. Hun ouders leerden ook Noors op het werk en in de buurt, maar dat verliep moeizamer. De natuurlijke taalverwerving was in feite voltooid in Nederland, terwijl de kinderen die voor een deel in Noorwegen realiseerden.
Maar er schuilt een behoorlijke adder onder het gras: het verwerven van de moedertaal is van een geheel andere orde dan het aanleren van een tweede taal! De ontvankelijkheid voor taal van het jonge kind staat buiten kijf, maar die ontvankelijkheid geldt de taal die het kind in zijn omgeving hoort; de moedertaal. De taalverwerving van het jonge kind verloopt niet via een onderwijs/leerproces, maar via een organisch ontwikkelingsproces. Het is dus een misverstand te menen, dat een tweede taal succesvol door jonge kinderen kan worden (aan)geleerd binnen een context waarin die tweede taal niet de omgangstaal is. Dit houdt in, dat wanneer de context er één is, waar die tweede taal omgangstaal is, de ontvankelijkheid voor taal van het jonge kind wel een rol speelt. De verbazing van volwassenen omtrent de geringe inspanning waarmee een kind een tweede taal verwerft, betreft waarschijnlijk die kinderen die in een nieuwe omgeving die taal oppikken, niet door onderwijs in die taal, maar door de noodzaak om te kunnen communiceren. Uit mijn eigen praktijk ken ik het geval van een leerling die bij mij, vanuit Thailand, in de groep kwam. Hij sprak geen woord Nederlands. Na twee jaar was hij onze taal machtig, niet in eerste instantie door het geboden taalonderwijs, maar door de dwang van zijn omstandigheden. Om te kunnen communiceren met zijn omgeving moest hij Nederlands kennen.Een ervaring die precies het omgekeerde betreft, had ik tijdens een ziekenhuisopname. Ik lag op zaal met een Turkse vrouw, die haar dochter belde om de verpleging te melden dat ze maagklachten had. De vrouw was ruim dertig jaar in Nederland en sprak de taal nauwelijks, omdat ze al die jaren in een omgeving verkeerde, waar Turks de voertaal was.
Mijn dochter woont sinds 2004 met haar gezin in Noorwegen. Toen zij vertrok waren haar kinderen respectievelijk 3 en 5 jaar. Beiden spreken nu accentloos Noors en zijn volkomen tweetalig, terwijl mijn dochter en schoonzoon goed Noors spreken, maar nog steeds innerlijk van Nederlands naar Noors aan het vertalen zijn. De kleinkinderen leerden het Noors in hun omgeving en profiteerden volop van de gevoelige periode. Hun ouders leerden ook Noors op het werk en in de buurt, maar dat verliep moeizamer. De natuurlijke taalverwerving was in feite voltooid in Nederland, terwijl de kinderen die voor een deel in Noorwegen realiseerden.
Het jonge
kind confronteren met een tweede taal via een onderwijsleerproces is contraproductief.
Dit lijkt, vanwege de hoge taalgevoeligheid, paradoxaal, maar is het niet. De
taalgevoeligheid van het jonge kind is namelijk gericht op het verwerven van de
moedertaal. Als je daar met een tweede taal doorheen gaat fietsen, sticht je verwarring.
Je kan nu eenmaal niet twee talen tegelijk leren. Wat rest is leuk ‘plaatje’
van jonge kinderen die Engelse woordjes zeggen, maar of dat hetzelfde is als in
het Engels communiceren – en communicatie is nu eenmaal de basis van taal –
laat zich raden. Mijn ‘Noorse’ kleinkinderen zouden geen enkel baat hebben
gehad bij Noorse les voor hun vertrek.
P.S.: Ben je
het eens met de volgende stelling: ‘Atletiekverenigingen moeten kinderen vanaf
negen maanden toelaten, omdat dan de gevoelige periode voor leren lopen
begint’.
Reacties
Een reactie posten