Slow Teaching

Heel even dacht ik iets origineels bedacht te hebben met de term ‘Slow Teaching’. Maar Google bevrijdde mij al gauw van die illusie. Dat lag ook wel voor de hand nu ik er wat langer over nadenk.
Eerst maar iets over het ontstaan van de term. De vertaling ‘langzaam onderwijs’ dekt de lading niet. Het Engelse ‘slow’ moet hier niet in verband worden gebracht met een tempo-aanduiding. Weliswaar is het tegenovergestelde ‘fast’, zoals in ‘fast food’ -  het voedsel dat in restaurants met de grote, gele ‘M’ bereid wordt - wel als ‘snel’ te duiden, maar ‘slow’ is ín dit verband niet hetzelfde als ‘traag’. De uitdrukking ‘Slow Food’ was mij wel bekend en dat is wel degelijk de tegenhanger van ‘fast food’, al moet je hier niet denken aan eetgelegenheden waar je uren op je bestelling moet wachten. Veeleer gaat het om de manier waarop het voedsel geproduceerd, bereid en geconsumeerd wordt. Het gaat daarbij om zorg, bewust handelen, aandacht en duurzaamheid. Het woord ‘slow’ begon een opmars en mondde uit in de ‘slow movement’. In het verlengde hiervan zie je in Nederland dat actie gevoerd wordt tegen de bio-industrie, met als recent voorbeelden de ‘plofkip’, het kistkalf en mega varkensstallen.
Deze intensieve manier van veehouden bracht Jaap Peters in 2004 tot de metafoor van de ‘Intensieve Menshouderij’ en zijn boek met dezelfde titel werd een beststeller. Dat gebeurt niet  zo vaak met een boek over management, vooral niet omdat veel lezers ervan niet in die sector werkzaam zijn, maar wel veel herkenden in hun directe werkomgeving.
In feite zou je de Angelsakische wijze van organiseren ‘fast’ kunnen noemen. De focus ligt op snelle winst, de aandeelhouder moet tevrededen gesteld worden en de (tijds)druk op de medewerker is hoog. Er heerst een afrekencultuur die gepaard gaat met wantrouwen en het meehollen met de waan van de dag.
‘Slow management’ daarentegen vertoont meer gelijkenis met het Rijnlands organiseren. De menselijke maat en wederzijds vertrouwen staan centraal. (Kijk voor de aardigheid nog even naar de YouTube filmpjes van Jaap Peters)
Hoe fout het kan gaan in het ‘fast’ denken in termen van snelle resultaten hebben we in het najaar van 2008 gezien toen de financiële crisis uitbrak als gevolg van een mondiaal piramide-spel. Heeft het concept ‘fast’ daarmee afgedaan? Allerminst. In traditionelenon-profit organisaties zoals zorg, justitie, onderwijs en woningvoorziening werd het ‘fast’ denken ingevoerd. Concurrentie, marktwerking en een marktconform beloningssysteem  brachten een kloof tot stand tussen de denkers en doeners. De denkers willen de dingen in de geplande tijd en de doeners kunnen de dingen alleen maar doen in de tijd die de dingen nodig hebben om gedaan te worden.
De vergelijking met eten dringt zich hier op: de maaltijd snel naar binnen schrokken levert problemen met de spijsvertering op; de maaltijd genieten in een aangenaam gezelschap, proeven wat je eet, eten wat met zorg en aandacht is geproduceerd en bereid zijn een bron van vreugde en voldoening.

In de aanhef noemde ik al het feit dat de term ‘Slow Teaching’ niet aan mijn brein ontsproten is. Het is mij ook onbekend wie die eer dan wel toekomt. In ieder geval is duidelijk dat wij de pleitbezorgers ervoor niet moeten zoeken in kringen van inspectie, beleidsmakers, bestuurders, politici en bewindslieden (uitzonderingen daargelaten, waarbij zij opgemerkt dat dat vaak mensen zijn met ervaring in het onderwijs). Zij voelen zich meer thuis onder de noemer 'Turbo Teaching'. Maar zij die dagelijks met leerlingen werken zullen zich wel degelijk in ‘Slow Teaching’ herkennen. Dan gaat het om aandacht voor het individuele kind, de tijd nemen die ergens voor staat, de intuïtie en creativiteit van de leerkracht zonder de druk van externe eisen en een oververhitte bureaucratie. Beter dan ik het kan verwoorden staat het te lezen op deze site: http://slowmovement.com/slow_schools.php

P. S. Gras groeit het traagst in de ogen van hen met de meeste haast!