Scholencarrousel

In het regiokatern van ‘De Stentor’ stond begin juli van dit jaar een onopvallend stukje. De titel is: “Scholen groeien en krimpen in golfbeweging”. Het gaat om een analyse van Hemmy van Reenen. Ik heb het gelezen en herlezen en, met stijgende verbazing. Ik zal het integraal weergeven. De betrokken scholen heb ik genummerd:

Scholen voor voortgezet onderwijs te X doen hun best om leerlingen naar zich toe te halen. Toch kan het best goed zijn als een school een tijdje krimpt.
In het voorgezet onderwijs in X is een stevige concurrentiestrijd gaande. Scholen trekken graag nieuwe leerlingen. Als het leerlingenaantal daalt gaan de alarmlichten op rood. Dan moet er actie ondernomen worden om het tij te keren. Het gekke is dat de scholen die het een tijdje minder goed doen, meestal beter uit de strijd komen. Een tijdje rust werkt positief. Door de jaren heen is een golfbeweging te zien. Sommige scholen zijn heel erg in trek, daarna komt een periode van mindere aandacht. Het is een golfbeweging, zoals ook de economie die kent. Na de jaren van voorspoed komen altijd magere jaren. En na de recessie volgt weer bloei. Eeuwig doorgroeien kan niet. Voor een economie niet, voor de bevolking van een land niet en ook voor een school niet. Als de organisatie te groot wordt barst hij uit zijn voegen. Soms is het goed als de populatie leerlingen afneemt. Dan gaat de schoolleiding zich bezinnen. Met wat minder kinderen is er tijd voor heroriëntatie. Scholen die het wat minder deden in de afgelopen jaren, lijken dit jaar nieuwe energie gevonden te hebben.
School 1 bijvoorbeeld en school 2 hebben allebei mindere jaren achter de rug. Ze hadden last van een negatieve reputatie en de cijfers waren niet optimaal. School 1 heeft sinds een jaar een nieuwe directeur. Dit jaar zijn de eindexamencijfers veel beter. School 2 heeft intern gekeken waar verbetering mogelijk is. Deze zelfreflectie leidt tot resultaat: dit jaar waren de examencijfers bijzonder goed.
De VMBO-leerlingen die in de mindere jaren niet naar school 1 en 2 gingen, trokken naar school 3. Deze school groeide onstuimig. Tijdens een periode van forse groei de kwaliteit vasthouden is niet makkelijk. Dit jaar waren de examencijfers bij school 3 teleurstellend. De school bezint zich op maatregelen. Het laat zich raden wat de consequentie is. Ouders van een vmbo-kind kiezen de komende tijd voor school 2 of 1, omdat daar de resultaten momenteel beter lijken. Dezelfde beweging was te zien op school 5. De school groeide sterk de afgelopen jaren. Niet altijd komt dat de sfeer ten goede. De examencijfers waren dit jaar minder dan in voorgaande jaren. School 4 had de laatste jaren last van slechte beoordelingen. De school heeft zich beraden. De introspectie heeft geleid tot kwaliteitsverbetering. Dit jaar waren de eindexamens beter dan in voorgaande jaren. De school heeft een goede naam gekregen als een plek waar kinderen zich veilig voelen. Kinderen die op andere scholen gepest worden, voelen zich op school 4 wel thuis, zeggen ze. School 6 had de laatste jaren een terugloop in het aantal leerlingen. De school doet zijn best om zich positief te onderscheiden, waardoor het leuker wordt op deze school. Of het ermee te maken heeft is lastig aan te tonen, maar de examencijfers op school 6 waren dit jaar goed.
Een school heeft te maken met krachten die elkaar tegenwerken. Enerzijds streeft de leiding naar groei, maar een te grote groei werkt negatief. Het is helemaal niet zo erg als een school de groei beperkt. Vaak leidt een moment van bezinning tot een kwaliteitsimpuls.

Je moet dit echt goed lezen en tot je door laten dringen. Als de opdracht zou zijn: ‘Vul een halve dagbladpagina zonder enige inhoud’, dan is de missie geslaagd. De vraag die blijft hangen is: ‘Waar zit de persoon die aan de knoppen draait en cijfers, kwaliteit en leerlingaantallen op afroep kan genereren?’ Ook opmerkelijk is, dat in het hele stuk over onderwijs het woord ‘leraar’ niet wordt genoemd. Ik heb alle woorden die over kwantiteit en ‘vermeende’ kwaliteit gaan gearceerd. Het onderwijs wordt in de onderliggende visie ontdaan van de context en lokale omstandigheden en gesimplficeerd tot, tja, eigenlijk tot wat? Zijn er te weinig leerlingen, even in retraite gaan, zijn er teveel, even een tandje lager schakelen. Op dezelfde manier kun je naar wielrennen kijken: even een paar bergen over, wat sprintjes winnen en je wint de Tour; Peace of cake, makkie, gewoon even doen. Het ergste is dat lezers deze prietpraat als zinvolle informatie ervaren.

P.S: Bezint eer ge onderwijst, maar vooral eer ge over onderwijs schrijft!