De digitale ezel

In mijn boekenkast staat het kloeke werk: ’Lager onderwijs in de spiegel der geschiedenis’. Het bestrijkt de periode van 1801 tot 1976 en is, zo leert een rekensom, uitgegeven naar aanleiding van 175 jaar lager(basis)onderwijs. Bladerend in het boek stuitte ik op een een aandoenlijke afbeelding. Het bijschrift erbij luidt:

            ‘Een schooltje voor jongens en meisjes. In de schoolbanken zitten de leerlingen
            tegenover elkaar, terwijl rechts de meester een leerling behulpzaam is bij het
           versnijden van zijn ganzeveren pen. Boven op de tafel staat een gestrafte leer-
           ling te pronk met een bord om de hals waarop de ‘misdaad’ duidelijk leesbaar
          gegriffeld staat: ‘kwaatdoener’.

Meester had voorts een ongeluks (pech) vogel op de klep van zijn katheder. Als hij deze naar een leerling wierp moest deze hem terugbrengen, waarop meester de ‘plack’ hanteerde. Maakte een kind teveel fouten, dan kreeg het een afbeelding van een ezel om de nek.  Het beeld van dat jongetje, die kleine ‘kwaatdoener’, liet mij niet los. Ja, grote kwaaddoeners werden in vervlogen tijden op de markt aan de schandpaal te kijk gezet. En als onderwijs de maatschappelijke ontwikkelingen moet volgen, moest dit beeld destijds niet zo bevreemdend zijn geweest als in onze optiek. Zó openlijk voor paal worden gezet is uit het onderwijs verdwenen. Tenminste, waar het de verhouding leerkracht/leerling betreft. Want, als ik de afbeelding van het schooltje de functie van een metafoor geef, dan zie ik geen kinderen in de schoolbanken, maar schoolteams. Aan de katheder zit geen leerkracht maar een inspecteur. Op een tafel staat een team met een bord om de hals waarop de ‘misdaad’  duidelijk gegriffeld staat: ‘te weinig opbrengsten’. Krijgt een team de ongeluksvogel toegeworpen, dan moet het naar voren komen om de wacht aangezegd te krijgen. En was dit vaker het geval dan kwam het bord met daarop de tekst: ‘Zwakke school’ om de nek van het team te hangen. En, omdat wij in de 21^e eeuw leven, gebeurt dit keurig digitaal.

P. S. Kenners zeggen dat ezels erg intelligent zijn.