Het Hawthorn effect

-

Het management van de ‘Western Electric Company’ te Hawthorne (V.S) wilde in de jaren 20 van de vorige eeuw de productiviteit van haar werknemers opvoeren. De onderzoekers deden onderzoek naar de effecten van beloning en werkomstandigheden op het functioneren van werknemers.
 ‘Deze onderzoeken toonden duidelijk aan dat het rendement van arbeiders verbeterde wanneer er een willekeurige verandering in de werkomgeving of het werkproces plaatsvcond – dit soort verbetering, dat nu bekend staat als het Hawthorne-effect, is gewoonweg het gevolg van het feit dat mensen harder hun best gaan doen als ze weten dat ze worden geobserveerd….. zolang er maar managers bijstonden om de resultaten vast te leggen’[1]. Psychologen hebben dit verschijnsel verklaard door te stellen, dat als een individu weet dat erop hem gelet wordt, gewenst gedrag gaat vertonen. Daarom surveilleert de politie in onopvallende auto’s, daarom zal de pestkop tijdens het speelkwartier, wanneer je eens gericht gaat observeren, zich voorbeeldig gedragen.
            ‘D’ en ‘E’ scores op CITO-toetsen, maar ook ‘lage C’ s (hoge ‘C’ s vind je meer bij operazangeressen) geven aanleiding voor het opstellen van een handelingsplan, liefst SMART geformuleerd. De uitvoering van het handelingsplan vindt doorgaans plaats in een groepje of individueel. In ieder geval, het kind met een handelingsplan krijgt extra aandacht. Dat dat het resultaat positief beïnvloedt, hoeft niet eens aan de inhoud van het plan te liggen, maar slechts aan die extra aandacht wegens het voornoemde effect. De inhoud van het plan is eigenlijk niet zo belangrijk, als je zonder plan dezelfde leerlingen apart neemt en helpt met het reguliere programma bereik je ook effect.  Het is natuurlijk het mooist om wel een plan op papier te hebben om je succes te presenteren! Maar dit effect, en dat is het leuke, treedt ook op als je strategisch positie kiest in de klas. Alleen al het feit dat je luid en duidelijk zichtbaar bent en oogcontact hebt doet wonderen. ‘Ad hoc ergo propter hoc’ (de neiging een causaal verband aan te nemen tussen twee verschijnselen die tegelijk optreden) doet de rest. Je kunt een ieder die erom vraagt van je succes vertellen.
            Maar, zou dit effect ook op teamniveau kunnen optreden? Als na een inspectiebezoek het hele team de focus op rekenen richt, kun je er gif op innemen dat er ‘verbetering’ optreedt. Er is een nadeel; het Hawthorn effect ebt weg als er gewenning optreedt. Dus, wat afwisseling kan geen kwaad. De leerlingen een andere plek geven kan het effect al veroorzaken. En de start van een nieuw schooljaar is de ultieme motivationele boost. Het is de gelegenheid bij uitstek om positieve krachten op te roepen en te consolideren. Dit laatste is weleens lastig. Vaak heb ikzelf ervaren dat de aanvankelijk zo leuke groep na de herfstvakantie toch barstjes ging vertonen. Het juist hanteren van het Hawthorn  effect levert veel op. Misschien wel meer dan de meest uitgekiende handelingsplannen, maar ja, maak dat maar eens hard!

P.S.
Maak van het toeval de planning!
           


[1] De wet van de stimulerende wanorde (71) – David Freedman/Eric Abrahamson.
Mouria 2007 – ISBN978-90-458-5162-4

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Ode aan meneer Kip

-
Afbeelding
Ik breng hier een eerbetoon aan Leen Kip. Wie was Leen Kip? Laat ik hem hier aan de vergetelheid ontrukken. (Overigens; elke oud leerling van de Dacosta Kweekschool te Bloemendaal van mijn generatie, maar ook jongeren herinneren zich ‘meneer Kip). Meneer Kip gaf Nederlands en Wiskunde (rekendidactiek) Als hij voor wiskunde kwam, zei hij dat hij ook wat beunhaasde in taal, vice versa. Meneer Kip was briljant. Klein van stuk, de stropdas fout geknoopt, verward haar. Als je je de Amerikaanse detectiveserie Columbo (Peter Falk) nog herinnert, daar deed hij mij aan denken. Hij sliep vier uur per nacht. Dat kwam zo: in de liefde was hij even chaotisch als hij oogde, dus hij moest – om aan alimentatieplichten te voldoen – behoorlijk aan de bak en met correctie was dat intensief. Of hij ook lessen voorbereidde? Ik krijg de indruk van niet, want als hij het lokaal binnen kwam wierp hij een blik op het dictaat van iemand die dat al had klaarliggen, streek zich door het haar en stak van wal. Va...
Meer lezen

Open dag, ja leuk!!!

-
Afbeelding
‘Dat is toch leuk!’ wordt je vaak toegevoegd. Valt het je ook op hoe vaak derden beslissen wat jij eventueel leuk zou moeten vinden.’Leuk’ kan ook vervangen worden door lekker, mooi, vreselijk of een ander waardeoordeel. Als iemand helemaal weg is van een idee, is de neiging om dit ook voor anderen zo in te kleuren groot. Heel het politiek bedrijf stoelt erop. ‘Onze partij ziet echt hoe het in de samenleving moet'. Binnen de psychologie staat dit verschijnsel bekend als inclusief denken. Het leidt tot taferelen als in het T.V. programma ‘Groeten uit de rimboe’, waarin de inboorlingen het beste van het beste wat ze te bieden hebben aan hun westerse gasten voorzetten, die er vol afgrijzen naar kijken. Op macro niveau leidt het tot leiders die het adagium:   ‘Ik denk voor u allen’, hanteren. Ik kwam hierop toen ik in het winkelcentrum een oud collega ontmoette. We maakten een praatje, ik informeerde naar het wel en wee van school. Ze vertelde mij, dat de volgende dag op alle sch...
Meer lezen

Waarheid en werkelijkheid 2

-
DE HERSENEN VAN VROUWEN  ‘ Bij alle vergelijkingen die hij van groepen maakte heeft Broca de meeste informatie verzameld over de hersenen van vrouwen, in ieder geval meer dan van mannen. Men neemt namelijk aan dat die gemakkelijker verkrijgbaar was. Broca had niets tegen vrouwen’. [Dit is een interessante opmerking; vaak komt achter de opmerking ik heb niets tegen: ‘ ..., maar …’ ] ’Minderwaardige’  groepen zijn in de algemene theorie van het biologisch determinisme onderling verwisselbaar. Ze worden voortdurend naast elkaar geplaatst en elke kan de plaats innemen van elk van de andere. Men gaat er immers in het algemeen vanuit dat de samenleving de natuur volgt en dat de sociale klassen een weerspiegeling zijn van aangeboren waarden. Zo schreef de Duitse antropoloog E. Huschke in 1854: ’Negerhersenen hebben een soort ruggenmerg dat bij kinderen en vrouwen wordt aangetroffen en lijken bovendien op het type hersenen dat bij de hoger ontwikkelde apen wordt aangetroffen’ (in Mall...
Meer lezen